De middenloop rivier

RioSanJose.Costa Rica.JorgeSanGil_3.jpg

Het grootste deel van de midden Amerikaanse Cichliden komt voor in de middenlopen van rivieren. In de boven en benedenlopen komen ook Cichliden voor maar deze zijn vaak op een bepaalde manier aangepast. De fysieke omgeving van de middenloop wordt sterk gedomineerd door stenen. Kleine stenen grote stenen en stenen van het formaatje hunebed. Daartussen wordt de ruimte opgevuld door zand en grind, ook van een gevarieerde diameter. Behalve steen treffen we hier en daar ook hout aan. Dit kunnen de wortels zijn van bomen aan de oever, maar ook complete bomen die door orkaangeweld kopje onder zijn gaan. In buitenbochten van rivieren spoelt vaak drijfhout aan, welke na verloop van tijd kan aanwassen tot een wirwar van takken. Dit zijn uitgelezen plekken voor Cichliden. Daarom zien we in aquaria voor Midden Amerikaanse Cichliden vaak een combinatie van steen en hout. Een inrichting die past bij de middenloop van een rivier. Waterplanten komen in dit biotoop wel voor, maar slechts lokaal. Meestal betreft het dan waterplanten die ten dele onder water groeien, zoals rietsoorten of de tegenwoordig, ook bij ons bekende, moerashyacint (Pontederia cordata).

Achterwand

We beginnen onze inrichting met de achterwand. Om te voorkomen dat we straks het bloemetjesbehang door ons rivier-biotoop zien schemeren schilderen we de achterkant van het aquarium zwart. Een andere mogelijkheid is om een kunststof achterwand (met hout en of steenmotief) aan de binnenkant van de achterruit te plaatsen. Deze kunnen we eenvoudig op maat snijden en met siliconenkit op de achterruit lijmen. We kunnen ook zelf een 3d achterwand fabriceren van purschuim tegellijm en epoxy, waarbij stenen en kienhout in de achterwand worden geïntegreerd. Op deze wijze worden vaak prachtige en natuurgetrouwe aquaria gefabriceerd, maar de werkwijze en techniek voert te ver om hier in 't kort te bespreken. En ten slotte zijn er ook nog kant en klare 3d achterwanden te koop.

Stenen

Gebruik bij de inrichting van een rivierbiotoop-aquarium niet, zo maar om 't even, willekeurige stenen maar “rivierstenen”. Deze zijn te herkennen aan hun rond afgesleten vormen (vandaar ook wel rolkeien genoemd). Deze stenen geven in een aquarium een veel natuurlijkere aanblik dan bijv. basaltblokken of lavastenen. Rivierstenen zijn in de handel verkrijgbaar onder de naam “maaskeien”. Leuker is het echter om zelf te gaan zoeken. Net over de grens in de Ardennen bijvoorbeeld, hier heb je vele beken die vol liggen met dergelijke stenen. Het is trouwens sowieso aanbevelenswaardig om eens te gaan snorkelen in de Ardennen, al was het alleen maar om inspiratie op te doen.

Je hoort wel eens dat je moet oppassen met stenen die versierd zijn met allerlei mooie patronen. Dit zouden kalkaders zijn die dan vervolgens je aquariumwater ongehoord zouden verharden. Alhoewel er in de Ardennen best wel kalksteen voorkomt hoef je daar bij stenen die afkomstig zijn uit rivieren niet bang voor te zijn. Kalk erodeert snel in water en de mooi getekende stenen bevatten dan ook over het algemeen kwartssoorten. Maar zelfs al was het kalk, dan nog zou dit voor Midden Amerikanen geen enkel probleem opleveren. Zelf komen zij immers ook veelal voor in mineraalrijk water. Het decoratieve patroon verdwijnt overigens snel onder de gestaag groeiende, maar onvermijdelijke, algengroei.

De stenen komen als eerste op de bodem van het aquarium. Wanneer we ze op 't zand zouden leggen kunnen ze worden ondergraven waarna opgebouwde steenpartijen in kunnen storten met alle risico's van dien. Gebruik stenen van een verschillende diameter. Creëer met de stenen eilandjes zodat er goed verdedigbare territoria ontstaan. Hiertussen zullen de koppels elkaar gaan uitdagen.

twee eilanden_0.JPG

Zand en Grint

Rondom en tussen de stenen leggen we grint. Hiermee fixeren we de stenen. Dit betekent dat we bij de grotere soorten zoals Vieja's grover grint gebruiken dan bij de kleinere soorten bijv. cryptoheros-soorten. Maar ook bij dit grint is het goed om verschillende diameters te gebruiken, bovendien moet het grint van dezelfde origine zijn als de stenen. Laat wel plek vrij voor enkel zand waar de dieren naar hartelust kunnen graven. Voor sommige soorten, zoals de soorten uit de geslachten Thorichthys en Amphilophus en Cribroheros is dit zandhappen cruciaal en hoort dit bij hun natuurlijk foerageergedrag. Alhoewel we er biotoop-technisch gerust vanaf zouden kunnen zien gebruiken we het grint ook om planten vast te zetten. Gebruik evenwel geen voedingsbodem voor deze planten want het water wordt door de Cichliden al voldoende belast.

Het zand dient van een gevarieerde korrel-diameter te zijn en het liefst 'n beetje donker van kleur, Vissen kleuren mooier boven een donkere bodem. Het probleem is alleen de verkrijgbaarheid. Het doorsnee aquariumzand is licht van kleur. Er bestaat wel kunstmatig gekleurd zand, maar dit is vaak weer in één enkele uniforme kleur waardoor ook dit zand onnatuurlijk overkomt. Dan liever het doorsnee gemixte aquariumzand voor aquaria. Wie het ervoor over heeft kan voor geschikt zand terecht in de Ardennen. Zelf heb ik emmers vol zand uit de Ambléve gehaald bij het plaatsje Remouchamps. Dit zand is van gemixte samenstelling, maar heeft in het totaalbeeld een iets bruinige tint. Gebruik in ieder geval geen metselzand of brekerszand. Dit zand heeft scherpe hoekjes en kan bij onze vaak sterk gravende Cichliden bekschimmel veroorzaken. Het zand (en grint) strooien we tussen de stenen waar het de stenen en het grint fixeert.

Hout

Op de oevers van rivieren staan vaak bomen wiens wortels tot in het water reiken. Dit veel geïmiteerde tafereeltje kunnen we realiseren dmv moorkienhout, ook wel wortelhout genoemd. Dit hout is afkomstig uit veen wingebieden en ligt als afvalproduct vaak in grote hoeveelheden langs de akkers. Het is dermate geconserveerd dat het niet meteen wegrot in het aquarium. Vóór we dit hout kunnen gebruiken moet het eerst worden ingewaterd. Dit hout zetten we (voor een natuurlijke aanblik) met de wortelpunten naar beneden en niet omhoog zoals we dat bij aquascaping wel eens zien.

Moorkienhout is te koop in de aquariumzaak, maar is erg prijzig. Voor wie in het Noorden van het land woont, loont het wellicht om zelf te gaan zoeken. In Nederland wordt geen veen meer gewonnen maar net over de grens, bij het plaatsje Schoonebeek nog wel. Vooral tussen de dorpen Twist en Rühfeld wordt nog veen gewonnen. Voor wie iets minder avontuurlijk is aangelegd en goed bij kas zit zijn er complete 3d achterwanden met boomwortel-reliëf te koop.

De laatste jaren zien we een tendens in het gebruik van vers hout, zo uit de natuur. Alhoewel dit in de klassieke aquariumliteratuur wordt afgeraden lijken er de laatste jaren toch positieve resultaten mee behaald te worden. De bakken van Lee Nutal bijvoorbeeld zijn kenmerkend voor de toepassing van vers hout. Maar dan moet er wel aan een paar voorwaarden voldaan wordt. 1.Gebruik niet te grote stukken. 2. combineer je visbestand met loricaridea, welke de wegrottende buitenkant afschrapen en 3. sla nooit een waterverversing over.

Meeki in plantenbak_0.jpg

Planten

Veel Midden Amerikaanse Cichliden houden er in betrekking tot waterplanten nare gewoontes op na. Ze trekken ze uit elkaar, eten ze op, of graven ze uit. Bezit je vissen met dergelijke gewoontes dan is beplanting slechts van tijdelijke aard en doe je er beter aan zo af en toe een kropje sla te voeren. Toch bestaan er genoeg uitzonderingen. Vooral de wat kleiner blijvende soorten, van de geslachten Amatitlania, Thorichthys, Cribroheros, Archocentrus en Cryptoheros kunnen we prima combineren met de wat robustere plantensoorten, mits goed verankerd. De verkrijgbaarheid van Midden Amerikaanse plantensoorten laat evenwel te wensen over waardoor we veelal aangewezen zijn op gelijkende soorten uit andere delen van de wereld.

De meest gebruikte soorten zijn om deze reden daarom Javavaren (Microsorum pteropus), Zwaardplanten (Echinodorus bleheri), en Anubiassoorten (Anubias nana). Ook Vallisneria spiralis en Hoornblad (Ceratophyllum demersum) zijn geschikte kandidaten voor de Midden America bak alhoewel die laatste een inheemse seizoens-plant betreft die naar een groeiseizoen van een aantal maanden in overwinteringsstand gaat. Hieronder treft u nog een lijstje met Midden Amerikaanse waterplanten die onregelmatig verkrijgbaar zijn. We hoeven de planten niet te bemesten, hooguit wat ijzer zo nu en dan. De vissen zorgen voor de macro-elementen en dmv. wekelijkse waterverversingen krijgen de planten hun sporenelementen. Wanneer de groei stagneert en algen de overhand krijgen verminderd u de lichtsterkte en of de verlichtingsduur. Het licht werkt als een catalisator. Hoe méér licht hoe sneller de stofwisseling en des te sneller één of ander element op raakt. Zodra er één element ontbreekt, stopt de groei en nemen algen het over.

Midden Amerikaanse plantensoorten

Cabomba palaeformis

Sagittaria guyanensis

Sagittaria platyphylla

Sagittaria subulata

Ludwigia repens

Mayaca fluviatilis

Najas guadalupensis

Nuphar luteum

Nymphoides fallax

Nymphoides indica

Nymphaea gracilis