Die Buntbarsche Amerikas (band 1)

Wát zijn Cichliden nu eigenlijk en wat zijn hun directe familieleden cq. vóórvaderen?

Met deze vraag begint deel 1 van Die Buntbarsche Amerikas, een lijvig werkje over de Cichliden van de nieuwe wereld in 3 delen. Na deze les in verwantschapskunde komt de geologische geschiedenis van Zuid-Amerika aan bod. Alle daaruit voort vloeiende ecologische regio's worden besproken. Op blz 63 is het de beurt aan Midden Amerika. In 15 bladzijden komen alle belangrijke stroomgebieden, inclusie de onderaardse, van M-Amerika aan bod. Ook besteden de auteurs, hetzij summier, aandacht aan enkele meren van M-Amerika zoals Lago Amatitlán en het Pátzcuaromeer. De vele biotoop-foto's zijn hierbij een waardevolle aanvulling.

Stawikowski en Werner komen wat betreft de ontwikkelings-geschiedenis van de Midden-Amerikaanse Cichliden niet met nieuwe inzichten, dwz., zij volgen hierin Bussing en Miller (1976) die ervan uitgaan dat de Cichliden in M-Amerika voortkomen uit twee kolonisaties. Een eerste ± 50 miljoen jaar geleden, toen visfauna's vanuit Z-Amerika via een tijdelijke landbrug Noordwaards trokken en wiens nazaten inmiddels het Zuiden van de verenigde staten hebben bereikt, gevolgd door een tweede kolonisatie die tot op de dag van vandaag voortduurt. Tegelijkertijd werd M-Amerika gekoloniseerd vanuit het Noorden. Deze dieren zijn tot aan Costa Rica doorgedrongen. Aldus de hypothese.

Rainer Stawikowski. Auteur van vele aquaristische boeken en artikelen en beschreef in het kader hiervan enige vissen voor de eerste keer. Rainer is al vanaf zijn vroegste jeugd in de weer met het leven onder de waterspiegel. Zijn focus lag lange tijd op Midden en Zuid Amerika. Zo schreef hij vele artikelen voor het maandblad van de Duitse Cichlidenvereniging, DCG. Vanaf 1988 werd hij hoofdredacteur van DATZ. Dit is (met een oplage van meer dan 10.000 bladen) één van de meest toonaangevende aquariumtijdschriften van Europa, misschien wel van de wereld. Inmiddels is het werkterrein van Rainer weer iets breder geworden en kun je hem zelfs aantreffen als gids bij ringslang-excursies in zijn geboorteplaats Gelsenkirchen.

Uwe Werner. Ook Uwe is al vanaf zijn vroegste jeugd een begeesterd aquariaan. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in twee kelderruimtes vol met aquaria. Uwe volgde een carrière in het onderwijs maar ondernam gelijktijdig vele vangreizen naar Midden en Zuid Amerika. Zo zijn er door hem vele soorten voor de eerste keer naar Europa gekomen. Schrijven deed Uwe vaak in co-auteurschap met Rainer, waar dit boek een goed voorbeeld van is. Ook Uwe heeft zijn blikveld inmiddels verruimd. Zo schreef hij boeken over Garnalen en kreeften en was hij onlangs nog een van de sprekers  bij de WAC-bijeenkomst 2018 (vereniging van West Afrikaanse Cichliden). Voor ons blijft echter  “Die Buntbarsche Amerikas” met stip op 1 en veruit de belangrijkste prestatie van Uwe Werner.

Inhoud:

Chaetobranchine Cichliden:

Dit is een zeer interessante groep Cichliden met unieke voedingsspecialisatie. Het zijn plankton eters die dmv. uitstulpen van hun mond water rondpompen en filteren met behulp van hun kieuwbogen. Hierdoor lijkt het alsof de dieren in ademnood verkeren. Stawikowski en Werner rekenen behalve de twee geslachten Chaetobranchus en Chaetobranchopsis ook Astronotus tot deze groep. Dit laatste lijkt inmiddels achterhaald (Farias et al 2000). Vissen uit deze geslachten zijn helaas zelden verkrijgbaar.

Cichlasomine Cichliden:

Na de diagnose van deze tak bespreken Stawikowski en Werner hier negen beschreven en vijf onbeschreven geslachten. Dit zijn alle tot dan toe bekende soorten. Thema's als herkomst systematiek, morfologie, ecologie, faunavervalsing en aquariumverzorging komen uitgebreid aan de orde. De tak Cichlasomine bevat tegenwoordig (2018) twaalf Zuid-Amerikaanse geslachten.

Heroine Cichliden (Südamerika):

De diagnose van deze tak draait vooral om osteologische kenmerken, dwz kenmerken in het skelet. Hier gaan Stawikowski en Werner niet verder op in. Maar de uiterlijke kenmerken worden wel genoemd. Stawikowski en Werner behandelen hier zeven geslachten en drie onderscheidbare maar onbeschreven groepen. Ook hier komen thema's als herkomst systematiek, morfologie, ecologie, faunavervalsing en aquariumverzorging uitgebreid aan de orde. Heroini worden tegenwoordig als synoniem beschouwd van Therapsini (Rican 2016).

Heroine Cichliden (Mittelamerika):

De laatste honderdtachtig bladzijden van dit boek behandelen de Midden Amerikaanse Cichliden. Te weten twaalf geslachten en vijf onbeschreven groepen. Qua systematiek loopt het boek inmiddels meerdere revisies achter, maar dat doet op soortniveau niet ter zaken. Hier voorziet het schrijversduo in een schat aan belangrijke en interessante informatie. Van iedere soort wordt een portret gemaakt bestaande uit een beschrijving, een kort essay over taxonomie, de herkomst, met waterwaardes, ecologie, ethologie en de aquaristische wetenswaardigheden van de vis. De vele hoogwaardige foto's, verspreidingskaarten en tekeningen vormen hierbij een waardevolle aanvulling. Een goed doordacht standaardwerk van Rainer Stawikowski en Uwe Werner, dat iets volumineuzer werd dan aanvankelijk de bedoeling was.

Specificaties:

Gebonde uitgave: 540 blz. alle drie delen samen 1336 blz.
Uitgever: Eugen Ulmer Verlag
Taal: Duitstalig
verschijningsdatum: 10 februari 1998
ISBN: 139783800172702